Απανωτές ήττες του Ηρακλή απ' τον Αχελώο
Η Ελλάδα περιφρονεί το κέρας της Αμαλθείας
Χτες, μαζί με τον συνάδελφο και συνεργάτη Νίκο Μαμάση ήμασταν προσκεκλημένοι στη συνέντευξη τύπου του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Δ. Κουρέτα στην Αθήνα με κύριο σύνθημα «Να αρχίσει συντεταγμένα και χωρίς άλλη καθυστέρηση η σταδιακή εφαρμογή του ΣΔΛΑΠ [Σχεδίου Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμού] Θεσσαλίας, καθώς και το αντίστοιχο της Στερεάς Ελλάδος (ΛΑΠ Αχελώου), ειδικά για το ορεινό τμήμα των Αγράφων το οποίο υπάγεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, εκεί όπου έχουν επί δεκαπέντε χρόνια εγκαταλειφθεί τα ημιτελή έργα Αχελώου.»
Η συνέντευξη καλύπτεται από διάφορα μέσα ενημέρωσης, κυρίως με αντιγραφή της ανακοίνωσης της περιφέρειας που δίνω στον παραπάνω σύνδεσμο (π.χ. Ποντίκι, NewsIt, Liberal, Θεσσαλία Τηλεόραση) και σπανιότερα με προσθήκη αναφορών απ’ τη συζήτηση εν είδει ρεπορτάζ (π.χ. Ναυτεμπορική). Οι ερωτήσεις προς τον περιφερειάρχη ήταν πολλές, κυρίως επιθετικές (αποτυπώνοντας γνωστά στερεότυπα κατά των «έργων εκτροπής του Αχελώου»), και λίγες διευκρινιστικές (π.χ. ποιος σας κλέβει το νερό και έχετε λειψυδρία;).
Το επίκεντρο της συζήτησης ήταν η επικείμενη εκδίκαση μιας ακόμη προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας (μια απ’ τις απανωτές που έκανε δεκτές) κατά των εν λόγω έργων και κατά της μεταφοράς νερού απ’ τον Αχελώο στη Θεσσαλία —ή αλλιώς κατά του ΣΔΛΑΠ. Συγκεκριμένα το ΣΔΛΑΠ προβλέπει τη μεταφορά προς τον θεσσαλικό κάμπο μιας ποσότητας 250 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως που ανέρχεται στο 7% του ετήσιου όγκου απορροής του Αχελώου.
Η σχεδόν καθολική (πλην κάποιων Θεσσαλών) εναντίωση στα έργα του Αχελώου ενέπνευσε και τον τίτλο της σημερινής ανάρτησής μου. Θυμίζω ότι στον αρχαιοελληνικό μύθο της πάλης του Ηρακλή με τον Αχελώο, νικητής ήταν ο Ηρακλής, αποσπώντας με τη νίκη του απ’ τον Αχελώο (μεταμορφωμένο σε ταύρο) το κέρας της Αμάλθειας (το κέρατο της αφθονίας).
Τον μύθο μας τον παραδίδει και επεξηγεί ο Στράβων (~64 π.Χ.-24 μ.Χ.), στα Γεωγραφικά, 10.2:
ὡς Ἡρακλέους καταπολεμήσαντος τὸν Ἀχελῶον […], ὅς μ᾽ ἐν τρισὶν μορφαῖσιν ἐξῄτει πατρός, φοιτῶν ἐναργὴς ταῦρος, ἄλλοτ᾽ αἰόλος δράκων λικτός, ἄλλοτ᾽ ἀνδρείῳ κύτει βούπρῳρος. προστιθέασι δ᾽ ἔνιοι καὶ τὸ τῆς Ἀμαλθείας τοῦτ᾽ εἶναι λέγοντες κέρας, ὃ ἀπέκλασεν ὁ Ἡρακλῆς τοῦ Ἀχελώου […]
τὸν Ἡρακλέα δὲ καὶ ἄλλως εὐεργετικὸν ὄντα καὶ τῷ Οἰνεῖ κηδεύσοντα παραχώμασί τε καὶ διοχετείαις βιάσασθαι τὸν ποταμὸν πλημμελῶς ῥέοντα καὶ πολλὴν τῆς Παραχελωίτιδος ἀναψύξαι χαριζόμενον τῷ Οἰνεῖ: καὶ τοῦτ᾽ εἶναι τὸ τῆς Ἀμαλθείας κέρας.
Στο τέλος της συζήτησης, ο Περιφερειάρχης μου έδωσε το λόγο για λίγα λεπτά, και πάνω-κάτω είπα αυτά (τα παραθέτω από μνήμης γιατί δεν τα είχα γραμμένα):
Η ομάδα μας στο Πολυτεχνείο, εγώ, ο συνεργάτης Καθηγητής Νίκος Μαμάσης, και αρκετοί άλλοι έχουμε ασχοληθεί επί σαράντα χρόνια με τα θέματα της Θεσσαλίας και του Αχελώου, καθώς και με άλλα κρίσιμα προβλήματα υδατικών πόρων της χώρας, όπως η υδροδότηση της Αθήνας, και τα γνωρίζουμε καλά. Επίσης, έχουμε εκπονήσει, ήδη απ’ το 2008, το Εθνικό Πρόγραμμα Διαχείρισης και Προστασίας των Υδατικών Πόρων, το οποίο αποτέλεσε βάση για τα επακολουθήσαντα ΣΔΛΑΠ. Αναλύοντας τα υδατικά ισοζύγια στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας καταλήξαμε ότι το Υδατικό Διαμέρισμα της Θεσσαλίας είναι το πλέον ελλειμματικό του ελληνικού χώρου και συνεπώς οι υδατικοί πόροι του χρειάζονται ενίσχυση. Ελλειμματικά είναι ακόμη και τα Υδατικά Διαμερίσματα Ανατολικής Πελοποννήσου και Νήσων Αιγαίου.
Ως ηπειρώτης και μάλιστα από παρόχθιο χωριό του Αχελώου, τη Μεσούντα, όπου έζησα τα 12 πρώτα χρόνια της ζωής μου, συμφωνώ με όλα όσα είπε ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας εκτός από ένα: Το γεγονός ότι παρουσίασε το πρόβλημα της λειψυδρίας στη Θεσσαλία ως πρόβλημα της Θεσσαλίας, δίνοντάς του τοπικιστικό χαρακτήρα, ενώ είναι εθνικό πρόβλημα. Ως χώρα έχουμε ανάγκη τους αγρότες της Θεσσαλίας, της παραγωγικότερης πεδιάδας της Ελλάδας.
Αλλά έχουμε καθολικές αντιδράσεις πολιτικο-ιδεολογικού χαρακτήρα. Τόσο καθολικές που η εναντίωση στα εθνικά έργα υποδομής στον Αχελώο έχει πια μπει στο εθνικό μας DNA. Εναντίωση που αντανακλά την καθολική παρακμή και νοσηρότητα της χώρας, με χαρακτηριστικό της την εγκατάλειψη του ορθού λόγου, και την αντικατάστασή του με την κατ’ ευφημισμό «πολιτική ορθότητα» της πρασινάδας. Κι αυτό το δείχνουν διάφορα γεγονότα, όπως:
Το μοναδικό στην ιστορία και σ’ όλη την οικουμένη γεγονός να έχουμε ένα έργο έτοιμο στη Μεσοχώρα εδώ και 25 χρόνια και να μην «πατάμε το κουμπί» να το βάλουμε μπροστά και να παράγουμε καθαρή υδροηλεκτρική ενέργεια.
Το γεγονός ότι η προηγούμενη κυβέρνηση έδωσε εντολή στους επιστήμονες — μηχανικούς μελετητές των ΣΔΛΑΠ της προηγούμενης φάσης να μην περιλάβουν στα σχέδια διαχείρισης τη μεταφορά νερού απ’ τον Αχελώο προς τη Θεσσαλία. Χωρίς αυτό να απαλλάσσει την παρούσα κυβέρνηση, που ναι μεν δεν έδωσε ανάλογη εντολή — εξ ου και περιλήφθηκε στο νέο ΣΔΛΑΠ η μεταφορά νερού— αλλά επί 6 χρόνια δεν προχώρησε στη λειτουργία του έργου της Μεσοχώρας.1
Το γεγονός πως όταν είσαι πρόεδρος ή αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας και πρωτοστατήσεις στην ακύρωση των έργων του Αχελώου, τότε η ελληνική πολιτεία σε προάγει στο ανώτατο αξίωμά της, του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Σε αντιδιαστολή με το τελευταίο, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας, μιας χώρας που κοιτάει μπροστά, προοδεύει και αναπτύσσεται σε υπερδύναμη, καταδίκασε την κυβέρνηση της χώρας γιατί καθυστερούσε την προώθηση ενός ανάλογου (αλλά πολύ μεγαλύτερης κλίμακας) σχεδίου έργων υποδομής, που περιλαμβάνει εκτροπές ποταμών και μεταφορές νερού σε μεγάλες εκτάσεις.2
Στο σημείο αυτό ο Περιφερειάρχης εκνευρίστηκε απ’ αυτά που έλεγα, με διέκοψε και μου αφαίρεσε το λόγο. Τον παρακάλεσα να μου δώσει δυο λεπτά ώστε να ολοκληρώσω τη σκέψη μου και να πω κάποιες αλήθειες που πιστεύω κρύβονται πίσω απ’ την εναντίωση στα έργα του Αχελώου και τις σχετικές ακυρωτικές αποφάσεις. Επέμενε πως μου αφαιρεί τον λόγο.
Εν πάση περιπτώσει, αυτό που ήθελα να πω είναι πως οι πολιτικές και ιδεολογίες που εμποδίζουν την ανάπτυξη στη χώρα μας έχουν εκπονηθεί από ανεπτυγμένες δυνάμεις της Δύσης, που ήδη έχουν ολοκληρώσει τα δικά τους έργα υποδομής. Ο αποικιοκρατικός στόχος τους ήταν να εμποδίσουν την ανάπτυξη χωρών του Νότου (Αφρικής, Ασίας και Λατινικής Αμερικής). Μέχρις ενός σημείου το κατάφερναν, μέχρι που η Κίνα ανέτρεψε τα σχέδιά τους κάνοντας μεγάλες επενδύσεις σε έργα υποδομής στην Αφρική και αλλού. Ως αποτέλεσμα, αυτές οι Δυτικές δυνάμεις άρχισαν να μεταλλάσσουν την ιδεολογία, π.χ. ευλογώντας τα υδροηλεκτρικά έργα αφού τα είχαν αποκηρύξει, προκειμένου να μην παραγκωνιστούν απ’ τους Κινέζους. Περισσότερα γι’ αυτό αναφέρω στην παρουσίασή μου «Ανορθολογισμός και εργαλειοποίηση της επιστήμης: Η μεγαλύτερη απειλή για τον σπουδαιότερο πόρο, το νερό». Ωστόσο, η ελληνική χωριατιά της πρασινάδας, που εισάγει ιδεολογία και πολιτική αλλότριας προπαγάνδας, δεν έχει καταλάβει ότι τα πράγματα αλλάζουν και εξακολουθεί να αναμασά τα ιδεολογήματα των προηγούμενων δεκαετιών, υπονομεύοντας το μέλλον της χώρας και την αυτονομία της.
Μετά από αυτή την παρένθεση για το τι ήθελα να πω και δεν το είπα, επανέρχομαι στην εκδήλωση. Ο Περιφερειάρχης, αφού μου αφαίρεσε τον λόγο, τον έδωσε στον Νίκο Μαμάση, που κινήθηκε στο ίδιο πνεύμα, ξεκινώντας με την παρατήρηση πως η μη λειτουργία του έτοιμου έργου της Μεσοχώρας κόστισε στην ελληνική οικονομία 550 εκατομμύρια, όσο είναι και ο προϋπολογισμός των «άλλων» έργων εκτροπής Αχελώου που εξήγγειλε την προηγούμενη εβδομάδα ο πρωθυπουργός για την ενίσχυση της υδροδότησης της Αθήνας. Με την πρώτη παρατήρησή του, ο Περιφερειάρχης τον διέκοψε κι αυτόν και του αφαίρεσε τον λόγο.
Έτσι, ο Περιφερειάρχης μας πρόσφερε μια εμπειρία που δεν είχαμε ξαναζήσει, να μας καλεί να μιλήσουμε και να μας αφαιρεί τον λόγο.
Στη Μεσούντα (αλλά και σ’ άλλα μέρη που έχω πάει) φέρονται διαφορετικά στους προσκεκλημένους…
Ενημέρωση 2025-11-05: Διευκρινίζω πως έχω ενημερώσει για την ανάρτηση αυτή τόσο τον Περιφερειάρχη, όσο και άλλους παράγοντες στη Θεσσαλία, παρόντες στην εκδήλωση και απόντες. Πίστευα ότι θα υπήρχαν κάποια σχόλια ενδιαφερομένων ώστε να καταλάβουμε τι ακριβώς επιδιώκουν, κάτι για το οποίο εγώ έχω μπερδευτεί μετά την εν λόγω εκδήλωση. Χαίρομαι που η επισκεψιμότητα στην ανάρτηση είναι μεγάλη (πολύ μεγαλύτερη του συνήθους), αλλά και λίγος ειλικρινής διάλογος δεν θα έβλαπτε.
Σε πολλές ομιλίες μου έχω πει πως αν ποτέ μπει σε λειτουργία αυτό το έργο, θα το θεωρήσω ως ορόσημο του τέλους της κρίσης που επί δεκαετίες μαστίζει τη χώρα μας.